Yazar: Mehmet Akif ÖZDEMİR*
E-Yaklaşım / Kasım 2013 / Sayı: 251
I- GİRİŞ
İş
hayatının olağan akışında sürekli karşılaştığımız perakende satış
fişlerinin, gider yazılıp yazılamayacağı ve KDV’nin indirilip
indirilemeyeceği makalemizin konusunu oluşturmaktadır.
Birinci
ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle
defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek
mecburiyetinde olmadıkları satışları (01.01.2013 tarihinden itibaren 800
TL’ye kadar olan satışları) ve yaptıkları işlerin bedelleri için
yazarkasa fişi ya da perakende satış fişi düzenleyebilir. Perakende
satış fişi perakende satış yapan işletmelerin elektrik kesintisi ya da
yazarkasanın arızalanması gibi durumlarda yazarkasa fişi yerine
düzenlenen bir belgedir. Müşterinin fatura istemesi durumunda belirtilen
hadde bakılmaksızın mükelleflerin fatura vermesi zorunludur. İşletmeler
işyerlerinde kullanmak ve tüketmek üzere 800 TL’ye kadar olan
kırtasiye, temizlik, yiyecek gibi tüketim harcamalarını perakende satış
belgeleri veya yazarkasa fişleri ile tevsik ederek gider yazabilirler.
5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Safi Kurum Kazancı”
başlıklı 6. maddesinde; kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap
dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı
ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari
kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Bu
hükümler uyarınca tespit edilecek kurum kazancından Kurumlar Vergisi
Kanunu’nun 8. maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinde yer
alan giderler indirilebilecektir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun “İndirilecek Giderler”
başlıklı 40. maddesinde, ticari kazancın tespitinde indirim konusu
yapılacak giderler sayılmış olup anılan maddenin birinci fıkrasının 1.
numaralı bendinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi
için yapılan genel giderlerin, safi ticari kazancın tespitinde
indirilecek gider olarak kabul edileceği belirtilmiş bulunmaktadır.
II- KAPSAM
Kurumlar
Vergisi Kanunu ve Gelir Vergisi Kanunu uyarınca gider kabul edileceğini
düşündüğümüz, perakende satış fişleri ve yazar kasa fişlerinin , Maliye
Bakanlığı’nın tebliğ ve özelgelerine göre, fatura düzenleme sınırının
altında kalan perakende satış fişi ya da yazar kasa fişi ile tevsik
edilen kırtasiye, büro temizlik, gıda, akaryakıt (VUK mükerrer 257 md.)
ile taksi fişleri (275 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği) dışında gider kabul
edilmiyor ve katma değer vergisi indirilemiyor. Bunun yanısıra şirket
personelinin şehiriçi ve şehirdışı iş seyahatlerinde içeriği ne olursa
olsun perakende satış fişi ve yazar kasa fişi ile belgelendirilmesi
halinde gider olarak dikkate alınmayacaktır. Nasıl olduğunu aşağıda ki
özelgeleri inceleyerek göreceğiz.
“Öte
yandan, perakende satış fişleri ve yazar kasa fişleri, bu belgelerin
Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre “gider belgesi” olarak kabul edildiği
durumlarda indirim hakkının kullanılmasına esas teşkil edebilecektir.
Söz konusu belgelerin gider belgesi olarak kabul edilmediği hallerde söz
konusu belgelerde yer alan KDV tutarlarının indirim konusu yapılması
mümkün bulunmamaktadır.
Bu
itibarla, personelinizin şehir içi ve şehir dışındaki iş seyahatlerinde
yapmış olduğu yeme, içme, tartı, otopark gibi harcamalarının kurum
kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmesi için fatura ile
tevsiki mecburi olduğundan, Vergi Usul Kanunu’na göre gider belgesi
olarak kabul edilmeyen, bir başka deyişle, ticari kazancın ya da kurum
kazancının tespitinde indirimi mümkün bulunmayan söz konusu harcamalara
ait perakende satış fişleri ve yazar kasa fişlerine istinaden yüklenilen
KDV tutarlarının, KDV Kanunu’nun 30/d maddesi uyarınca indirim konusu
yapılması mümkün değildir.
Diğer
taraftan, indirimi mümkün olmayan söz konusu tutarların gelir ve
kurumlar vergisi açısından işlemin mahiyetine göre gider, maliyet veya
kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınabileceği tabiidir.”[1]
“Buna
göre, KDV mükelleflerinin ticari faaliyetlerinde fatura kullanmaları
esas olup, faaliyetlerine yönelik alımlarına ilişkin yüklendikleri
KDV’yi indirim konusu yapılabilmeleri için mal ve hizmet alımlarını
fatura ile tevsik etmeleri ve söz konusu faturalarda KDV tutarının
ayrıca gösterilmesi gerekmektedir.
Öte
yandan, perakende satış fişleri ve yazar kasa fişleri, bu belgelerin
Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre “gider belgesi” olarak kabul edildiği
durumlarda indirim hakkının kullanılmasına esas teşkil edebilecektir.
Söz konusu belgelerin gider belgesi olarak kabul edilmediği hallerde söz
konusu belgelerde yer alan KDV tutarlarının indirim konusu yapılması
mümkün bulunmamaktadır.
Bu
itibarla, personelinizin şehir içi ve şehir dışındaki iş seyahatlerinde
yapmış olduğu yeme, içme, tartı, otopark gibi harcamalarının kurum
kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilmesi için fatura ile
tevsiki mecburi olduğundan, Vergi Usul Kanununa göre gider belgesi
olarak kabul edilmeyen, bir başka deyişle, ticari kazancın ya da kurum
kazancının tespitinde indirimi mümkün bulunmayan söz konusu harcamalara
ait perakende satış fişleri ve yazar kasa fişlerine istinaden yüklenilen
KDV tutarlarının, KDV Kanunu’nun 30/d maddesi uyarınca indirim konusu
yapılması mümkün değildir.
Diğer
taraftan, indirimi mümkün olmayan söz konusu tutarların gelir ve
kurumlar vergisi açısından işlemin mahiyetine göre gider, maliyet veya
kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınabileceği tabiidir.”[2]
204 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde; “Ancak,
mükelleflerin ticari faaliyetlerine ilişkin olarak; işyerlerinde
kullanılmak ve tüketilmek amacıyla satın aldıkları (Kırtasiye, büro ve
temizlik malzemeleri gibi) ve bedeli fatura düzenleme mecburiyetini
belirleyen Kanuni haddi aşmayan diğer bir anlatımla perakende satış fişi
(veya yazar kasa fişi) düzenleme sınırları içinde kalan mal ve hizmet
bedelleri için düzenlenen perakende satış veya yazar kasa fişlerinin
gider belgesi olarak kabul edilmesi 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun
mükerrer 257. maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak uygun
görülmüştür.
İşletmenin
tüketimi dışında satışa konu olacak mal ve hizmetlerin alımlarında ise
bedeli ne olursa olsun fatura düzenlenmesi defterlere faturalara
dayanılarak kayıt yapılması gerekmektedir."
III- SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Vergi Usul Kanunu açısından; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesinin (b) bendinde; “Vergilendirmede
vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyeti
esastır. Vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek
mahiyetinin yemin hariç her türlü delille ispatlanabilir.”
şeklinde belirterek; yapılan giderin kazancın elde edilmesi için
katlanılan gider olması ve belgelenmesi gerektiğini ifade etmiştir.
204
sıra numaralı VUK Genel Tebliği’nde; kırtasiye, temizlik ve büro
malzemeleri gibi giderlerin perakende satış fişi veya yazar kasa
fişlerinin gider belgesi olarak kabul edileceği belirtilmiştir.
213
sayılı Vergi Usul Kanunu ve ilgili tebliğlere göre hareket edildiğinde,
perakende satış ve yazar kasa fişlerinin, içeriğinin gerçek mahiyeti
itibari ile ticari kazançla ilişkilendirildiğinde gider yapılabileceğini
belirtmiştir.
Kurumlar ve Gelir Vergisi Kanunu açısından; Gelir
Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinin 1. bendinde ticari kazancın elde
edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderleri sayarak, 4.
bendinde işle ilgili yapılan ve işin ehemmiyetine uygun giderlerin
indirilebilecek giderler arasında olduğunu belirtilmiştir.
Kurumlar
Vergisi Kanunu’nun 6. maddesinin 2. bendinde safi kurum kazancının
tespitinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümleri
uygulanacağını belirtilmiştir.
Özelge
ve tebliğlere göre kırtasiye, büro, temizlik, akaryakıt ve taksi
fişlerini yani işyerinde kullanılmak ve tüketilmek üzere alınanların
dışında fatura düzenleme sınırının altında gider kabul ediyor. Ancak
örneğin personelin seyahat sırasındaki harcamalarını ya da personelin
işletmeyle ilgili sair giderlerini, perakende satış ve yazar kasa satış
fişleri ile tevsik ettiğinde gider yazılmasını kabul etmiyor.
Katma Değer Vergisi Kanunu açısından; 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30. maddesinin (d) bendi “Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısı ile ödenen katma değer vergisi”
indirilemez demiştir. Kanun’un, amacına uygun olmadığını düşündüğüm
özelge ve tebliğlerin uygulanması neticesinde bu giderlerin doğal olarak
katma değer vergisi de indirilemeyecektir.
Giderlerin
tevsikinde asıl belge faturadır, ancak Maliye Bakanlığı’nca belirlenen
esaslar çerçevesinde diğer belgelerle tevsik edilebilmesi mümkündür. İş
ve işletme ile ilgili olarak yapılan ve işin mahiyetine uygun olan
giderler, gider olarak dikkate alınmakla birlikte; işletmenin tüketimi
dışında yapılan giderlerin fatura ile tevsik edilmesi gerekliliği
kanunun kapsamını daraltmıştır.
Konunun
faturalama sınırının altında kalan giderlerin tevsiki için alınan
belgeler olması ve tutarlarının ufak olması nedeni ile çoğu zaman vergi
denetçileri ve meslektaşlarımız tarafından dikkate alınmamıştır. Fakat
bahse konu işlem sürekli olduğunda rakamlar büyümekte ve işin ehemmiyeti
artmaktadır.[3]
* SMMM
[1] GİB, İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın, B.07.1.GİB.4.35.17.01-35-02-685-28/11/2011 tarihli Özelgesi.
[2] GİB, İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı’nın, 4.35.16.01-176300-500-04/10/2011 tarihli Özelgesi.
[3] KAYNAKÇA:
-213 Sayılı VUK Madde 3,257,
-213 Sayılı VUK 204 ve 422 Sıra Numaralı Genel Tebliği
-5520 Kurumlar Vergisi Madde 6 , 8
-Gelir Vergisi Kanunu Madde 40
-3065 Sayılı KDV Kanunu Madde 30
-Yılmaz Sezer , http://www.dunya.com/personeli-sik-seyahat-eden-sirketler-vergi-riski-altinda-198070h.htm
-MB.GİB.İzmir VDB’nın 04.10.2011 tarih ve 35.16.01-176300-500 Sayılı Özelgesi
-MB.GİB.İzmir VDB’nın 28.11.2011tarih ve 35.14.01-35-02-685 Sayılı Özelgesi
- Akif Akarca / Dr. Mehmet Şafak
http://www.dunya.com/akif-akarca–drmehmet-%C5%9Fafak_64_0_yazar.html
-Prof.Dr.Şükrü Kızılot/ Açıklamalı ve İçtihatlı Katma Değer Vergisi Kanunu ve Uygulaması
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder