Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Oranının Yüzde 2’de Sabitlenmesi İle Birlikte Uygulamada Neler Değişti?

Yazar: Eyüp Sabri DEMİRCİ*

Yaklaşım / Kasım 2013 / Sayı: 251

I- GİRİŞ

5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, yapılan işin iş kazası ve meslek hastalığı bakımından gösterdiği tehlikenin ağırlığına göre % 1 ilâ % 6,5 oranları arasında olmak üzere, 83. maddeye göre Kurum’ca belirlenir. Bu primin tamamını işveren öder.” hükmü, 6385 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun(1)’un 9. maddesi ile “Kısa vadeli sigorta kolları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının % 2’sidir. Bu primin tamamını işveren öder. Bu oranı %1,5 oranına düşürmeye ya da % 2,5 oranına artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.” şeklinde değiştirilmiştir.

5510 sayılı Kanun’da yapılan bu değişiklik sonucunda daha önce iş kazası ve meslek hastalığı geçirme riskine bağlı olarak % 1 ila % 6,5 arasında değişen oranlar arasında alınmakta olan Kısa Vadeli Sigorta Kolu (KVSK) prim oranı 01.09.2013 tarihinden itibaren % 2’de sabitlenmiştir.

Hal böyle olmakla birlikte;

- Bahse konu yasal düzenlemenin 01.09.2013 tarihi itibariyle yürürlüğe girmesi nedeniyle, uygulamaya 2013/Ağustos ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden itibaren mi, yoksa 2013/Eylül dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden itibaren mi başlanılacağı,

- 01.09.2013 tarihleri arasında geriye yönelik olarak aylık prim ve hizmet belgesi düzenlendiği durumlarda, kısa vadeli sigorta kolu prim oranı için hangi oranların esas alınacağı,

- 5510 sayılı Kanun’un 5. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilenler yönünden KVSK prim oranının % 2 olarak mı, yoksa % 1 olarak mı uygulanacağı,

- İhale konusu işyeri işverenlerine yapılacak hak ediş ödemelerinde KVSK prim oranındaki artış veya azalışlara istinaden hak ediş ödemelerinde artış veya eksiltme yapılıp yapılmayacağı hususlarında tereddütler yaşanabilmektedir.

Bu yazımızda, kısa vadeli sigorta kollarında yapılan değişikliğe paralel olarak uygulamada yaşanana tereddütlere yer verilmiştir.

II- KISA VADELİ SİGORTA KOLLARI PRİM ORANININ 2’DE SABİTLENMESİNE İLİŞKİN UYGULAMANIN BAŞLANGIÇ TARİHİ

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranının 2’de sabitlenmesine ilişkin uygulamaya,

- Özel sektör işyerlerinde, 01.09.2013 ila 30.09.2013 çalışma dönem aralığından, başka bir ifade ile 2013/Eylül ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden başlanılarak,

- Resmi sektör işyerlerinde, 15.09.2013 ila 14.10.2013 çalışma dönem aralığından başka bir ifade ile 2013/Eylül dönemine ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinden başlanılarak

geçilmiştir.

Dolayısıyla, resmi nitelikteki işyerlerinde 15.08.2013 ila 31.08.2013 tarihleri arasında eski prim oranlarının, 01.09.2013 ila 14.09.2013 tarihleri arasında yeni prim oranı esas alınması gibi bir durum söz konusu olmadığından, resmi nitelikteki işyerleri 15.08.2013 ila 14.09.2013 dönemine ilişkin 2013/Eylül ayına ait aylık prim ve hizmet belgelerini onaylamaları halinde tahakkuk makbuzlarında KVSK prim oranının 2 olduğu görülecektir.

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranının 2’de sabitlenmesine ilişkin işlemler Hizmet Sunumu Genel Müdürlüğü’nce merkezden otomatik olarak gerçekleştirildiğinden, işverenlerce KVSK prim oranının 2 olarak esas alınması amacıyla ayrıca herhangi bir başvuruda bulunulmasına gerek bulunmamaktadır.

III- 5510 SAYILI KANUN’UN 5/1-b BENDİNDE BELİRTİLENLER YÖNÜNDEN ESAS ALINACAK KVSK PRİM ORANI

5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi 6385 sayılı Kanun ile değiştirilmiş olmasına rağmen, 5510 sayılı Kanun’un 5. maddesinde belirtilen sigortalılar yönünden esas alınacak prim oranlarının açıklandığı 81. maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir.

5510 sayılı 81. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde, “5. maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilenler için prim oranı, prime esas kazançlarının % 6’sıdır. Bu prim oranının % 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 5’i genel sağlık sigortası primidir. Aynı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinde belirtilen kursiyerler için prim oranı, prime esas kazançlarının % 13,5’idir. Bu prim oranının % 1’i kısa vadeli sigorta kolları, % 12,5’i genel sağlık sigortası primidir.” hükmü yer almaktadır.

Buna göre, 5510 sayılı Kanun’un “Bazı Sigorta Kollarının Uygulanacağı Sigortalılar” başlıklı 5. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde yer alan;

- 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanunu’nda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler,

- Meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler,

- 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrencilerden aylık prime esas kazanç tutarı, 82. maddeye göre belirlenen günlük prime esas kazanç alt sınırının 30 katından fazla olmayanlar

için düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı önceden olduğu gibi 2013/Eylül ayından itibaren de kısa vadeli sigorta kolu prim oranı % 1 olarak esas alınacaktır.

IV- FARK KVSK PRİM ORANI KİM TARAFINDAN ÖDENECEK?

5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde 6385 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerin ardından, sigorta primlerinin sigortalı ve işveren hisseleri aşağıda gösterildiği şekilde olmuştur.

Sigorta Kolları	Sigortalı Hissesi (%)	İşveren Hissesi (%)	Toplam Hisse (%)
Kısa Vadeli Sigorta Kolları Primi	-	2	2
Malullük Yaşlılık ve Ölüm Sigortası Primi	9	11	20
Genel Sağlık Sigortası Primi	5	7,5	12,5
İşsizlik Sigortası Primi	1	2	3
Toplam	15	22,5	37,5

5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “Bu primin tamamını işveren öder.” hükmüne istinaden, daha önce % 1 ve % 1,5 olarak alınmakta olan ve tamamı işveren tarafından ödenen KVSK prim oranlarının % 2’ye sabitlenmesinin ardından ortaya çıkacak fark primlerin sigortalıların ücretlerinden kesilmesi gibi bir durum söz konusu olmadığından, bu primlerin tamamının işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir.

V- 2013/AĞUSTOS VE ÖNCEKİ AYLARA İLİŞKİN GERİYE YÖNELİK OLARAK AYLIK PRİM VE HİZMET BELGESİ DÜZENLENDİĞİ DURUMLARDA ESAS ALINACAK KVSK PRİM ORANI

01.09.2013 tarihinden sonra, 2013/Ağustos ve önceki aylara ilişkin geriye yönelik olarak aylık prim ve hizmet belgesi düzenlendiği durumlarda, tahakkuk işlemleri eski KVSK prim oranı esas alınarak gerçekleştirilecektir.

Örneğin, 8121-Binaların Genel Temizliği NACE kodunda tescil edilmiş bir işyeri işvereni tarafından, 09.10.2013 tarihinde 2008/Mayıs ve 2012/Ocak ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenerek Kurum’a verildiği varsayıldığında, 8121- NACE kodunun;

- 2008/9 ve önceki aylara ilişkin KVSK prim oranı % 1,5

- 2008/10 ila 2013/8 aylara ilişkin KVSK prim oranı % 1

- 2013/9 ve sonrasına ilişkin KVSK prim oranı % 2

olarak esas alındığından,

• 2008/Mayıs ayına ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinden dolayı KVSK prim oranı % 1,5 olarak
• 2012/Ocak ayına ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinden dolayı KVSK prim oranı % 1 olarak

esas alınacaktır.

Hal böyle olmakla birlikte, 01.09.2013 tarihinden önce tescil edilmiş işyerlerinin NACE kodunun gerek işverenlerin talebi üzerine, gerekse Kurum’ca değiştirilmesi halinde, 01.09.2013 ve sonrasında 2013/Ağustos ve önceki aylara ilişkin aylık prim ve hizmet belgesi düzenlendiği durumlarda, tahakkuk işlemleri sırasında yeni NACE koduna ilişkin eski KVSK prim oranı esas alınmaktadır.

Bu durumda, geriye yönelik olarak düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinin işleme alınmasından önce sosyal güvenlik merkezlerince mevcut NACE kodunun eski NACE kodu esas alınarak değiştirilmesi, tahakkuk işlemlerinin gerçekleştirilmesinin ardından yeni NACE kodunun yeniden sisteme girilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.

VI- KVSK PRİM ORANINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİĞİN İHALE KONUSU İŞYERLERİNİN HAKEDİŞLERİNE OLAN ETKİSİ

Bakanlar Kurulu’nun 24.12.2002 tarih ve 2002/5037 sayılı Kararname eki “4734 sayılı Kamu İhale Kanun’una Göre İhalesi Yapılacak Olan Hizmet Alımlarına İlişkin Fiyat Farkı Hesabında Uygulanacak Esaslar” konulu kararının 28.04.2004 tarih ve 2004/7221 sayılı Karar ile değişik 8. maddesinde,

“İhale konusu hizmetin gerçekleştirilebilmesi için çalıştırılacak 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na tabi personelin, sayı ve günlük çalışma saatinin belirtilmesi kaydıyla;

a) Asgari ücret tespit komisyonunca ihale (son teklif verme) tarihinde 16 yaşını doldurmuş işçiler için belirlenmiş asgari ücretin değiştirilmesi halinde eski ve yeni asgari ücret arasındaki fark,

b) İhale (son teklif verme) tarihi itibarıyla işveren tarafından karşılanacak olan sosyal sigorta primi ve işsizlik sigortası primine ilişkin toplam tutarda; asgari ücret değişikliği veya sigorta primi alt sınır değişikliği ile prim oranlan değişikliği gibi sebeplerle meydana gelecek fark,

c) 506 sayılı Kanun’un 77. maddesinin ikinci fıkrası çerçevesinde sözleşmede öngörülen ücret ekleri nedeniyle, işveren tarafından karşılanmakta olan sosyal sigorta primi ve işsizlik sigorta primine ilişkin toplam tutarda meydana gelecek fark

toplamı (a), (b) ve (c) bentleri toplamı), 506 sayılı Kanun gereğince işveren nâm ve hesabına Hazinece yapılacak olan ödemeler de dikkate alınmak suretiyle bu Esasların 7. maddesi uygulanmaksızın ödenir veya kesilir.”

hükümleri yer almaktadır.

Bu bağlamda, ihale konusu işyeri işverenleri ile idareler arasında 01.09.2013 tarihinden önce imzalanmış sözleşmelere istinaden 2013/Eylül ve sonrası için ödenecek hakedişler sırasında, kısa vadeli sigorta kolları prim oranının 2 olarak esas alınması gerekmektedir.

Dolayısıyla, 01.09.2013 tarihinden önce KVSK prim oranı % 1 ve % 1,5 olan ihale konusu işler için 01.09.2013 ila 30.09.2013 tarihleri arasındaki prime esas kazançlardan başlanılarak idarelerce ayrıca 1 veya 0,5 oranında fark ödenmesi, buna karşın 01.09.2013 tarihinden önce KVSK prim oranı 2,5 ila 6,5 arasında olan ihale konusu işler için 01.09.2013 ila 30.09.2013 tarihleri arasındaki prime esas kazançlardan başlanılarak 0,5 ila 4 puan arasında eksik ödeme yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.

VII- SONUÇ

 2013/Ağustos ve öncesi aylarda, yapılan işin tehlike sınıf ve derecesine göre % 1 ila % 6,5 arasında değişen oranlar üzerinden alınan kısa vadeli sigorta kolu prim oranı, 2013/Eylül ayına ilişkin düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesi ile birlikte tüm işyerleri için % 2’de sabitlenmiştir.

Hal böyle olmakla birlikte, 01.09.2013 tarihinden sonra, 2013/Ağustos ve önceki aylara ilişkin geriye yönelik olarak aylık prim ve hizmet belgesi düzenlendiği durumlarda, kısa vadeli sigorta kolu prim oranı olarak, eskikısa vadeli sigorta kolu prim oranı esas alınmakta ve tahakkuk işlemleri de buna göre gerçekleştirilmektedir.

Bahse konu düzenleme kapsamına, aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim gören öğrenciler, meslek liselerinde okumakta iken veya yüksek öğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler ile 2547 sayılı Kanun’un 46. maddesine tabi olarak kısmi zamanlı çalıştırılan öğrenciler girmediğinden, bahse konu sigortalılar için kısa vadeli sigorta kolu prim oranının % 1 olarak esas alınmasına ilişkin uygulamaya devam edilmektedir.

İhale konusu işyeri işverenleri ile idareler arasında 01.09.2013 tarihinden önce imzalanmış sözleşmelere istinaden hakkediş ödemelerinin, kısa vadeli sigorta kolları prim oranı 2 esas alınarak ödenmesi gerektiğinden, konuyla ilgili olarak Kamu İhale Kurumu’nca bir açıklama yapılmasının yerinde olacağı değerlendirilmektedir.

*           SGK, İşverenler Prim Daire Başkanlığı Şube Müdürü

(1)         19.01.2013 tarih ve 28533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.