Yazar: Sami ÖNER*
E-Yaklaşım / Kasım 2013 / Sayı: 251
I- GİRİŞ
08.12.1993 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 3917 sayılı Kanun ile özel bina inşaatlarında uygulanan asgari işçilik ile ilgili hükümler yürürlüğe girmiştir. 3917 sayılı Kanun’da belirtilen asgari işçilik uygulamasının usul ve esasları ilk olarak 07.07.1994 tarih 16-86 ek numaralı Genelge’de belirlenerek, zaman içerisinde değişen şartlara göre yeni düzenlemeler yapılmıştır. 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile de asgari işçilik uygulamasına devam edilmiştir.
Bu makalemizde özel bina inşaatlarında asgari işçilik incelemesi yapılırken 20 yıldır tatbik edilen idari para cezalarına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu’nun uygulama değişikliği tüm süreçleriyle ayrıntılı olarak açıklanacaktır.
II- ASGARİ İŞÇİLİK UYGULAMASINDAKİ İDARİ PARA CEZALARINDA SÜREGELEN UYGULAMA
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu[1]’nun 85. maddesinde belirtilen “Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerden ve özel nitelikteki inşaat işlerinden dolayı bu işleri yapan işveren tarafından yeterli işçilik bildirilmiş olup olmadığı Kurumca araştırılır. Bu araştırma sonucunda yeterli işçiliğin bildirilmemiş olduğu anlaşılırsa, eksik bildirilen işçilik tutarı üzerinden hesaplanan prim tutarı, 89 uncu madde gereği hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte bir ay içinde ödenmek üzere işverene tebliğ edilir. Tebliğ edilen prim ve gecikme cezası ve gecikme zammının ödendiği veya ödeneceğinin işveren tarafından yazılı olarak taahhüt edilmesi halinde borç kesinleşir...” hükmüne istinaden, Kurumun denetim elemanlarınca yapılan asgari işçilik incelemesinde, bildirilen işçilik miktarının hesaplanan asgari işçilik miktarından az olması durumunda, Kanun’un 85. maddesinin 4. fıkrasında belirtilen “... Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca, Kuruma asgarî işçilik tutarının bildirilmediği tespit edilen işyerleri hakkında ayrıca 102. maddenin birinci fıkrasının (d) bendi (2 Asgari ücret) ile (e) bendinin 4. alt bendi (1/2 asgari ücret) uyarınca idarî para cezası uygulanır...” hükmü tatbik edilmektedir.
Kurumun denetim elemanları, asgari işçilik incelemesinde eksik işçilik bildirimi tespit etmeleri durumunda, 5510 sayılı Kanun’un 85. maddesinin 4. fıkrasında belirtilen idari para cezalarına ek olarak, özel bina inşaatının faaliyet devresinde en az bir sigortalının çalıştığını varsayarak işyeri bildirgesi; sigortalı işe giriş bildirgesi ve sigortalı işten ayrılış bildirgesinin yasal sürede düzenlenmemesinden ve kayıt ibraz etmemekten ötürü sırasıyla, 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin birinci fıkrasının (b), (a) , (j) ve (e) bentlerini uygulanmaktadır.
Yapılan açıklamaları somutlaştıracak olursak; 01.01.2009 - 31.01.2009 tarihleri arası faaliyet devresine sahip 100 m2’lik basit bir inşaat için eksik işçilik bildiriminde bulunulduğu tespit edilmesi halinde, Kanun’un 102. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde belirtilen eksik işçilik bildirimin yaptırımı olan 2 asgari ücret tutarında; (e) bendinde belirtilen defter geçersizliği fiilinin yaptırımı olan yarım asgari ücret tutarında; (b) bendinde belirtilen işyeri bildirgesini yasal sürede düzenlememesinin yaptırımı olan en az 1 asgari ücret tutarında; (a) bendinde belirtilen sigortalı işe giriş bildirgesini yasal sürede düzenlememesinin yaptırımı olan 2 asgari ücret tutarında; (j) bendinde belirtilen sigortalı işten ayrılış bildirgesini yasal sürede düzenlememesinin yaptırımı olan 1/10 asgari ücret tutarında; (e) bendinde belirtilen kayıt ibraz etmemenin yaptırımı olan en az 3 asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmakta; uygulanan bu cezalar inşaatın faaliyet devresine göre daha da artmaktadır. Bahsedilen bu uygulama, benzer durumlarda aynen tatbik edilen, Kurum tarafından 20 yıldır benimsenen ve değişikliğe uğramayan temel uygulamalarından olmuştur.
III- SOSYAL GÜVENLİK KURUMU’NUN ASGARİ İŞÇİLİK İNCELEMELERİNDE UYGULADIĞI İDARİ PARA CEZALARINDAKİ UYGULAMA DEĞİŞİKLİĞİ
Yukarıda açıklandığı üzere Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından özel bina inşaatlarında eksik işçilik bildiriminde bulunulduğu tespit edilmesi durumunda Kanun’un 85. maddesinin 4. fıkrasında açıkça bahsedilen, 102. maddenin 1. fıkrasının (d) bendi ile (e) bendinin 4 numaralı alt bendinde belirtilen idari para cezaları dışında, 102. maddesinin birinci fıkrasının (b), (a) , (c), (j) ve (e) bentlerinde belirtilen idari para cezaları da uygulamaktadır. Behsedilen bu uygulama cezaların kanuniliği ilkesine aykırı olup olmadığı sürekli olarak tartışılagelmiştir. Kurumun 20 yıldır süregelen bu uygulamasına Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın 01.08.2013 tarih 25367788/902 sayılı Talimatları[2] ile son verilmiştir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı’nın 01.08.2013 tarih 25367788/902 sayılı talimatlarında, asgari işçilik incelemesi sonucunda tespit edilen sigorta primine esas kazanç tutarı farkının sigortalılara mal edilememesi durumunda 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin (d) bendi ile (e) bendinin 4 numaralı alt bendinde belirtilen idari para cezalarının uygulanacağı; 102. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) bentleri ile (e) bendinin diğer alt bentleri ve (j) bendi uyarınca idari para cezasının uygulanmayacağını belirtmiştir.
IV- SONUÇ
Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından özel bina inşaatlarında eksik işçilik bildiriminde bulunulduğunun tespit edilmesi durumunda, 5510 sayılı Kanun’un 102. maddesinin (d) bendinde belirtilen eksik işçilik bildirmenin yaptırımı olan 2 asgari ücret tutarında idari para cezası ile (e) bendinin 4 numaralı alt bendinde belirtilen defter geçersizliği fiilinin yaptırımı olan yarım asgari ücret tutarında idari para cezası dışında; (a) bendinde belirtilen sigortalı işe giriş bildirgesini yasal sürede düzenlememesinin yaptırımı olan 2 asgari ücret tutarında , (b) bendinde belirtilen işyeri bildirgesini yasal sürede düzenlememesinin yaptırımı olan en az 1 asgari ücret tutarında, (c) bendinde belirtilen aylık prim ve hizmet belgesinin yasal sürede düzenlememesinin yaptırımı olan 2 asgari ücret tutarında, (e) bendinin diğer alt bentlerinde belirtilen işyeri kayıt ve belgeleri ibraz etmeme fiilinin yaptırımı olan en az 3 asgari ücret tutarında ve (j) bendinde belirtilen sigortalı işten ayrılış bildirgesini yasal sürede düzenlememesinin yaptırımı olan 1/10 asgari ücret tutarında idari para cezasının uygulanmayacağı belirtilerek, 20 yıldır süren uygulamaya son vermiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder