Yazar: Davut ULUÖZ*
Yaklaşım / Kasım 2013 / Sayı: 251
I- GİRİŞ
Ülkemizde
spor denince futbol, futbol denince de Süper Lig akla gelmektedir.
Avrupa’da en çok izlenen 6. lig olan Süper Lig(1), aynı zamanda
397.000.000 €’luk hasılatıyla Avrupa’da en çok gelir getiren 8. lig
durumundadır(2).
Futbolun
yanında diğer spor dalları ve sporcular ülke gündeminde giderek daha
fazla yer bulmakta, buna paralel olarak gerek ekonomik ve gerekse de
sosyal hayatta etkilerini daha da hissettirmektedirler. Sporcuların
sosyal güvenliklerinin sağlanması, sporcuların spor faaliyetlerini
yürütürken karşılaşacakları risklere karşı ekonomik ve sosyal koruma
sağlayacaktır. Ülkemizde spor, amatör ve profesyonel sporcular olmak
üzere başlıca iki grup tarafından yürütülmektedir.
Bu yazımızda, sporcuların 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalılık durumları ele alınacaktır(3).
II- AMATÖR SPORCULAR
Ülkemizde
sporun ve spor dallarının geliştirilmesi, yaygınlaştırılması Gençlik ve
Spor Bakanlığı’na bağlı Spor Genel Müdürlüğü aracılığı ile
yürütülmektedir. Bu genel müdürlük, Gençlik ve spor kulüpleri,
üniversiteler, kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşlarla işbirliği
yapmakta, amatör sporcular bu faaliyetlerde fahri olarak
görevlendirilmektedirler. Üniversitenin futbol takımında, bir derneğe
ait kulüpte veya bir belediyenin takımındaki oyuncular da bu kapsama
girmektedir. Ülkemizde 2,5 milyondan fazla lisanslı sporcu vardır.
Bunlardan yaklaşık 500 bini Milli Eğitim Bakanlığı, geriye kalan 2
milyon sporcumuz ise Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü lisansına
sahiptir(4).
Amatör
sporcuların sigortalığı ile ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu
2013/11 sayılı Genelge ile açıklık getirmiştir: 5510 sayılı Kanun’un 6.
maddesinin birinci fıkrasına 12.07.2012 tarih ve 6353 sayılı Kanun’un
36. maddesiyle eklenen (m) bendi Gençlik ve Spor Bakanlığı, Spor Genel
Müdürlüğü, Türkiye Futbol Federasyonu, bağımsız spor federasyonları
tarafından yapılan her türlü gençlik ve spor faaliyetleri ile bu
faaliyetlerle ilgili kamp, eğitim ve hazırlık çalışmalarında süreklilik arz etmeyecek şekilde
görevlendirilenler hobi amaçlı bu çalışmalarından dolayı sigortalı
sayılmayacaklardır. Amatör sporcular, profesyonel sporcuların aksine,
spor faaliyetlerini bir kulübe (işverene) bağlı olmadan ve sürekli ücret
almadan yürütmektedirler. Bu sebeple de hizmet akdi söz konusu
olmamaktadır.
Halbuki,
amatör sporcular, 2010/Ekim öncesinde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı tarafından onanan genel şartlarla (İş kazalariyle meslek
hastalıkları), (Hastalık), (Analık), (Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm)
sigortalarından birine, birkaçına veya hepsine kulüp dernek veya
federasyon vasıtasıyla yapılan sözleşmeler ile topluluk sigortası
kapsamında sosyal güvenlik kapsamında sigortalıydılar.
III- PROFESYONEL SPORCULAR
Sosyal
Güvenlik Kurumu 2013/11 sayılı Genelge ile konuya açıklık getirmiştir.
Profesyonel sporcular, amatör sporcuların aksine, bir spor dalını
kendisine meslek edinmekte, kulüplerin (yani işverenlerinin veya alt
işverenlerinin) emir ve talimatları çerçevesinde ve gösterdikleri
yerlerde antrenman yapmakta ve maçlara çıkmakta ve bundan dolayı da
kazanç sağlamaktadırlar. Buna göre, kulüpler, profesyonel sporculara iş
gördüren ve ücret ödeyen konumundadır. Ayrıca, profesyonel sporcuyla
kulübü arasında bir sözleşme bulunmakta, hizmet sözleşmesinin
unsurlarını oluşturan bütün şartlar kulüp ile sporcu arasında düzenlenen
bu sözleşmede yer almaktadır. Bu yüzden profesyonel sporcuların
işverenle hukuki ilişkileri bir hizmet akdine dayanmaktadır. Bu
çerçevede, profesyonel sporcular, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel
Sağlık Sigortası Kanunu’na göre, 4/1-a kapsamında yani hizmet akdi
çerçevesinde sigortalıdırlar.
Spor kulüplerince çalıştırılan antrenör,
menajer, teknik direktör, masör ve diğer müstahdemlerin kulüpleri ile
akdi bağlılıkları da aynı niteliktedir. Bu nedenle, spor kulüplerince
çalıştırılan bu gibi kişiler Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının
(a) bendine tabi hizmet akdi çerçevesinde sigortalıdırlar.
Diğer
yandan, ülkemizde sporcuların kazançları gerçek miktarlar üzerinden
bildirilmediğinden, SGK konuya müdahale etmiş ve Kurum Başkanlığı spor
kulüplerimize yazı göndermiştir. Bunun üzerine, sporcular gerçek
ücretler üzerinden (birinci ligdeki birçok sporcu brüt asgari ücretin
6,5 katı olan tavandan) bildirilmeye başlanmıştır.
IV- YABANCI SİGORTALILAR
4817
sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun’un Uygulama
Yönetmeliği’nin 55. maddesinin (ı) bendine göre, Türkiye Futbol
Federasyonu’nca veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nce talepleri uygun
bulunan yabancı futbolcular ile diğer sporcu ve antrenörlerin
sözleşmeleri süresince, çalışma izni almaları gerekmiyor. Ancak,
ülkemize giriş yaptığı tarihten bir ay içinde yabancı sporcu vizesi ile
Emniyetten İkamet izni almaları ile ülkemizde spor faaliyetlerine
katılabilmektedirler. Dolayısıyla, yabancı sporcular bu aşamadan sonra
çalışmaya başladıkları andan itibaren hizmet akdi kapsamında
sigortalıdırlar.
V- SONUÇ
Amatör
sporcuların sosyal güvenliği 2008 yılı Ekim ayı öncesinde Topluluk
Sigortası kapsamında değerlendirilirken, reform sonrasında zorunlu
sigorta kapsamında değerlendirilmemişlerdir. Ancak, profesyonel
sporcular eskiden olduğu gibi 4/1-a yani hizmet akdi kapsamında zorunlu
sigortalıdırlar. Spor kulüpleri tarafından çalıştırılan antrenör,
menajer, teknik direktör, masör ve diğer müstahdemleri de bu
kapsamdadır. O yüzden bunların zamanında SGK’ya bildirilmesi ve
ücretlerin de aylık prim ve hizmet belgesi ile düzenli olarak
bildirilmesi gerekmektedir.
* Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı Danışmanı, Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettişi
(1) http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/13948406.asp
(2) http://spor.mynet.com/futbol/avrupadan-futbol/44418-iste-super-ligin-avrupadaki-yeri.html
(3) Kanun'un
4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre sigortalı
sayılabilmek için sigortalının işverenle arasında Kanun'un 3. maddesinde
tanımlanan hizmet akdi bağının bulunması, işveren veya işveren vekili
ya da alt işveren tarafından işe alınıp, hizmet akdine tabi
çalıştırılması gerekmektedir. Borçlar Kanunu'na göre ise; hizmet
sözleşmesi, işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan
süreyle iş görmeyi ve işverenin de ona zamana veya yapılan işe göre
ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. Sporcuların durumları incelenirken
bu çerçevenin unutulmaması gerekmektedir.
(4) İş ve Sosyal Güvenlik Atölyesi: http://www.sadettinorhan.net/sporcular-iccedilin-sosyal-guumlvenlik-rehberi.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder