Yazar: Özer DEMİRDİZEN*
E-Yaklaşım / Kasım 2013 / Sayı: 251
I- GİRİŞ
Türk
Dil Kurumu sözlüğünde malûllük, sakatlık olarak, malûl ise sakat kalan
kimse olarak tanımlanmaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından
yayımlanan istatistiklere göre, 2012 yılında 112.241 sigortalıya
malûllük aylığı ödenmiştir.(1) Sigortalıların
hangi hastalıklarının malûllük kapsamına gireceği SGK Başkanlığı
tarafından yayımlanan Malûllük İşlemleri Tespit Yönetmeliği’ne göre
belirlenmektedir. 2013 yılı Eylül ayı başı itibariyle yürürlüğe giren bu
yönetmelik, malûllüğün kapsamını genişletmiş ve hayati organ
nakilleri sonrasına, tedaviye dirençli tüberküloz hastalarına, şeker
hastalığından dolayı en az 3 sistemi etkileyen orta veya ağır
komplikasyonları bulunanlara, tek tarafı felçlilere, sara hastalarına,
spastik çocuklara ve otizm gibi romatizmal ve nörolojik hastalığı
bulunanlara da malûliyet hakkı getirilmiştir. Bu çalışmamızda malûllük
sigortasından yararlanma şartları ile organ nakli olan sigortalılara
sağlanan malûllük hakkı anlatılmaktadır.
II- MALÛLLÜK SİGORTASINDAN YARARLANMA ŞARTLARI
Sigortalının
veya işverenin talebi üzerine SGK tarafından yetkilendirilen sağlık
hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek
raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, 4/1-a (eski
SSK) ve 4/1-b (eski Bağ-Kur) sigortalıları için çalışma gücünün veya iş
kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az %
60’ını, 4/1-c (devlet memurları) sigortalıları için çalışma gücünün en
az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma
gücünü kaybettiği SGK Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalı malûl
sayılmaktadır. Sigortalılara, malûllük sigorta kolundan sağlanan tek
yardım, malûllük aylığı bağlanmasıdır.
Sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının,
- Malûl sayılması,(2)
-
En az 10 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1.800 gün veya
başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar
için ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1.800 gün prim bildirilmiş
olması,
-
Hizmet akdine tabi çalışan 4/1-a sigortalılarının çalıştığı işten
ayrıldıktan, 4/1-b sigortalılarının ise iş yerini kapattıktan veya
devrettikten sonra Tahsis Talep ve Beyan Taahhüt Belgesi(3) ile SGK’nın ilgili ünitesine başvurması
gerekmektedir.
Bu
şartların haricinde, 4/1-b sigortalılarının kendi sigortalılığı
nedeniyle genel sağlık sigortası primi dahil, prim ve prime ilişkin her
türlü borçlarının ödenmiş olması zorunluluğu bulunmaktadır.
Sigortalılara
malûllük aylığı bağlanabilmesi için öncelikle sigortalının malûliyet
durumunun tespit edilmesi gerekmektedir. Malûliyet tespitinin
yapılabilmesi için sigortalının Sağlık Kuruluşuna Sevk Talep Dilekçesi(4)
ile en son bağlı bulunduğu sosyal güvenlik merkezine başvurması
gerekmektedir. Malûliyet durumunun tespiti için sevk işlemi yapılacak
sigortalının, sevk talebinde bulunduğu tarihte sigortalılığını
sonlandırması şartı aranmayacak, sigortalılığı devam ederken de
sigortalı sevk talebinde bulunabilecektir. İşten ayrılma, işyerini
kapatma veya devretme koşulu tahsis talep aşamasında aranacak olup,
sigortalının tahsis talebinde bulunmadan önce mutlaka sigortalılığını
sonlandırması gerekmektedir. Sigortalının malûllük aylığı; malûl
sayılmasına esas tutulan rapor tarihi yazılı istek tarihinden önce ise
yazılı istek tarihini, malûl sayılmasına esas tutulan rapor tarihi
yazılı istek tarihinden sonra ise rapor tarihini takip eden ay başından
itibaren başlatılmaktadır.
III- ORGAN NAKLİ OLAN SİGORTALILARIN MALÛL SAYILMASI
Organ
nakli, vücutta görevini yapamayan bir organın yerine canlı bir
vericiden veya ölüden alınan sağlam bir doku veya organın
nakledilmesidir.(5)
Sağlık Bakanlığı verilerine göre, ülkemizde 2012 yılı içerisinde
2.906’sı böbrek, 1.850’si kornea, 1.002’si karaciğer, 61’i kalp, 25’i
akciğer, 6’sı pankreas, 5’i ince bağırsak ve 5’i kalp kapağı olmak üzere
toplamda 5.860 organ nakli gerçekleştirilmiştir.(6)
2013 yılı Eylül ayı başı itibariyle yürürlüğe giren Malûllük İşlemleri
Tespit Yönetmeliğinin ekinde yer alan hastalık listesine göre karaciğer,
bağırsak, kalp, böbrek ve akciğer nakilleri başka bir şart aranmaksızın
ve herhangi bir sınırlama getirilmeksizin malûllük kapsamına
alınmıştır.
IV- SONUÇ
Organ
nakli olan sigortalı, nakil sonrasında ciddi sağlık sorunlarıyla
karşılaşabilmektedir. 2013 yılı Eylül ayı itibariyle yürürlüğe giren
Malûllük İşlemleri Tespit Yönetmeliği ile malûllük kapsamının
genişletilerek başka bir şart aranmaksızın ve herhangi bir sınırlama
getirilmeksizin karaciğer, bağırsak, kalp, böbrek ve akciğer nakillerine
de malûllük hakkının getirilmesi çok yerinde bir düzenleme olmuştur.
Organ nakli olan sigortalının malûllük hakkından faydalanabilmesi için
yapacağı ilk şey sevk talep dilekçesi ile sigortalılığının bulunduğu
sosyal güvenlik merkezine başvurmak olacaktır.
* Manisa Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Denetmeni, Mali Hukuk Bilim Uzmanı
(1) SGK 2012 Yılı İstatistikleri, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler
(2)
Sigortalıların malûllük durumlarının tespitinde Malûllük İşlemleri
Tespit Yönetmeliğinin ekinde yer alan hastalık listesine göre işlem
yapılmaktadır. Bu listede hangi hastalıkların ne şekilde malûllük
kapsamında değerlendirileceği açıklanmaktadır.
(3) Söz konusu belge için bkz. SGK, 2011/58 sayılı Genelge, EK-2.
(4) Söz konusu dilekçe için bkz. SGK, 2011/58 sayılı Genelge, EK-11.
(5) http://www.bsm.gov.tr/hiz_hast03.htm
(6) https://organ.saglik.gov.tr/web/
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder